W jednym z niedawno wydanych orzeczeń Sąd Upadłościowy zajął stanowisko, że świadczenia pieniężne w postaci przelewów bankowych z rachunku bankowego upadłego (lub spłata gotówkowa), także wynikające z odpłatnych umów zawartych na wcześniej niż sześć miesięcy przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości, mogą stanowić odpłatne czynności prawne i stosuje się do nich art. 128 Prawa upadłościowego, a zatem mogą one zostać uznane za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości.
Przepisy prawa upadłościowego umożliwiają uznanie szeregu czynności Upadłego za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości.
Jednym z takich przepisów jest art. 128 ust. 1 Prawa upadłościowego, zgodnie z którym: „Sędzia-komisarz z urzędu albo na wniosek syndyka uzna za bezskuteczną w stosunku do masy upadłości odpłatną czynność prawną dokonaną przez upadłego w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości z małżonkiem, krewnym lub powinowatym w linii prostej, krewnym lub powinowatym w linii bocznej do drugiego stopnia włącznie, z osobą pozostającą z upadłym w faktycznym związku, prowadzącą z nim wspólnie gospodarstwo domowe albo z przysposobionym lub przysposabiającym, chyba że druga strona czynności wykaże, że nie doszło do pokrzywdzenia wierzycieli. Na postanowienie sędziego-komisarza przysługuje zażalenie.”. Przepis ten stosuje się także do innych podmiotów, w szczególności do spółek, w której upadły jest członkiem zarządu, jedynym wspólnikiem lub akcjonariuszem.
W omawianym wyroku Sądu Upadłościowy, rozpoznając zażalenie na postanowienie Sędziego-komisarza, rozważał kwestię, czy przez „odpłatną czynność prawną”, o której mowa w tym przepisie można uznać spłatę długu.
Sąd Upadłościowy, podobnie jak wcześniej Sędzia-komisarz, odrzucił stanowczo pogląd, iż przelewy (lub spłatę gotówkową), należy uznać jedynie za czynności faktyczne, a nie prawne, co uniemożliwiać miałoby uznanie takich przelewów (lub spłaty gotówkowej) za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości.
Sąd Upadłościowy wyjaśnił przy tym, że mając na uwadze m.in. wykładnię celowościową przepisu art. 128 Prawa upadłościowego, pojęcie „czynność prawna” powinno być wykładane szeroko i obejmuje nie tylko oświadczenia woli stron zmierzające do wykreowania stosunku prawnego, ale także następcze działania zmierzające do wykonania zobowiązania z takiego stosunku, a w szczególności spłatę długu.
Z tych przyczyn Sąd Upadłościowy uznał, iż świadczenia pieniężne w postaci przelewów bankowych z rachunku bankowego upadłego (lub spłata gotówkowa), także wynikające z odpłatnych umów zawartych na wcześniej niż na sześć miesięcy przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości, mogą stanowić odpłatne czynności prawne i stosuje się do nich art. 128 Prawa upadłościowego, a zatem mogą one zostać uznane za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości.
Stanowisko wyrażone przez Sąd Upadłościowy stanowi potwierdzenie w ramach specyfiki upadłościowej wcześniejszych orzeczeń. W orzeczeniach tych wskazywano w szczególności, iż wybiórcza spłata w okresie ochronnym na rzecz osób bliskich lub powiązanych kapitałowo, wcześniej powstałych zobowiązań pieniężnych, mogłaby mieć dotkliwe, niekorzystne skutki dla przyszłej masy upadłości oraz jej wierzycieli (niejednorodnie dotkliwsze niż samo zawarcie umowy).
Powyżej zaprezentowaną wykładnię art. 128 Prawa upadłościowego podzielają także przedstawiciele doktryny.
Adwokat, doradca restrukturyzacyjny Piotr Duda, adwokat, doradca restrukturyzacyjny Anna Wasilewska