Sąd Upadłościowy rozpoznając zażalenia na postanowienia Sędziego-komisarza w przedmiocie uznania kar umownych za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości, w kilku niedawno wydanych orzeczeniach wskazał, że na podstawie art. 130a Prawa upadłościowego możliwe jest „zniesienie” naliczonej kary umownej także w całości nawet w przypadku umów pomiędzy przedsiębiorcami.
Prawo upadłościowe przewiduje szereg mechanizmów dotyczących bezskuteczności i zaskarżania czynności Upadłego.
Wśród nich znajduje się mechanizm dotyczący możliwości ubezskutecznienia kar umownych nałożonych na Upadłego przez jego kontrahentów.
Zgodnie z art. 130a Prawa upadłościowego: „Sędzia-komisarz na wniosek syndyka uzna za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości w całości lub części kary umowne zastrzeżone na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane przez upadłego lub jeżeli kara umowna jest rażąco wygórowana. Na postanowienie sędziego-komisarza przysługuje zażalenie.”.
Omawiana regulacja z założenia ma pełnić funkcję ochronną w stosunku do majątku, który powinien być przeznaczony na zaspokojenie wierzycieli i rozszerza katalog sytuacji, w których możliwe jest uniknięcie konieczności zapłaty przez Upadłą kar umownych, w stosunku do standardowych regulacji kodeksu cywilnego.
Korzystanie z omawianego mechanizmu w praktyce może mieć istotne znaczenie i wpływać w sposób znaczący na przebieg postępowania upadłościowego.
Niejednokrotnie kary umowne naliczane Upadłemu przez jednego z kontrahentów jeszcze przed ogłoszeniem upadłości są następnie potrącane przez tego kontrahenta z wierzytelnościami Upadłego wobec tego kontrahenta. Kary te niejednokrotnie nakładane są nawet wówczas, gdy zobowiązania Upadłego zostały wykonane w całości, a kontrahent nie poniósł żadnej szkody.
W doktrynie można zauważyć wątpliwość, czy na podstawie omawianego przepisu kara umowna zastrzeżona pomiędzy przedsiębiorcami może być uznana za bezskuteczną w stosunku do masy upadłości w całości (nie jest to pogląd dominujący). Sąd Upadłościowy uciął te wątpliwości.
Sąd Upadłościowy rozpoznając zażalenia na postanowienia Sędziego-komisarza w przedmiocie uznania kar umownych za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości, w kilku niedawno wydanych orzeczeniach wskazał, że na podstawie art. 130a Prawa upadłościowego możliwe jest „zniesienie” naliczonej kary umownej także w całości nawet w przypadku umów pomiędzy przedsiębiorcami.
Zaprezentowana przez Sąd Upadłościowy wykładnia omawianego przepisu jest zgodna nie tylko z celami, dla których ww. przepis został dodany do Prawa upadłościowego, a opisanymi powyżej, ale także jest zgodna z literalnym brzmieniem przywołanego przepisu Prawa upadłościowego.
Autorzy: adwokat i doradca restrukturyzacyjny Piotr Duda i adwokat i doradca restrukturyzacyjny Anna Wasilewska